Pierwsze kroki trzeźwo myślącego alkoholika
Uzależnienie od alkoholu inaczej nazywa się chorobą alkoholową, alkoholizmem lub po prostu uzależnieniem alkoholowym. Stanowi ono rodzaj zaburzenia, które polega na zatraceniu kontroli w aspekcie ilości, częstotliwości, jak i pory konsumpcji napojów procentowych. W tym temacie kluczowa jest sam brak umiejętności samokontroli, szczególnie ilości produktów wyskokowych, jest fundamentem postawienia odpowiedniej diagnozy chorobowej. W literaturze medyczno-psychologicznej wyróżnia się cztery etapy rozwoju alkoholizmu, przy czym warto zaznaczyć, że każda z nich jest dobrym momentem na rozpoczęcie odpowiednich działań antyalkoholowych, jednak należy mieć na uwadze, że im wcześniej podejmie się specjalistyczną terapię, tym czas samego dochodzenia do homeostazy jest krótszy, a proces zdrowienia – łatwiejszy. Warto więc zastanowić się, czy tak naprawdę jest trzeźwość, a także od czego alkoholik powinien rozpocząć swoje działania. Najprościej rzecz ujmując, trzeźwość jest to stałe poznawanie siebie i wprowadzanie trwałych zmian. Tylko zaniechanie zaprzeczania połączone z przedostawaniem się przez zakłamanie do logicznego myślenia umożliwiające logiczne ocenianie faktów, umożliwia zapoczątkowanie wychodzenia z uzależnienia. Warto podkreślić tutaj słowo „zapoczątkować”, ponieważ sama droga do uzyskania zdrowia psychicznego, fizycznego, emocjonalnego, jak i społecznego jest trudna, żmudna, czaso- i pracochłonna.
Alkoholik i proces trzeźwienia
Proces przezwyciężania uzależnienia alkoholowego przebiega etapowo i stopniowo, przy czym należy pamiętać, że ostateczny sukces zależny jest od wielu czynników, w największym stopniu od samego alkoholika – tym samym nawet najnowocześniejsze metody i najbardziej doświadczony terapeuta przy braku zaangażowania ze strony Pacjenta będzie całkowicie nieskuteczny.
Leczenie alkoholizmu zaczyna się w momencie, kiedy osoba uzależniona szczerze przyznaje się przed samym sobą, że wykazuje ryzykowne zachowania względem alkoholu i rozumie powagę sytuacji, w jakiej obecnie się znajduje. Zwykle bodźcem, który generuje autorefleksję jest trudne, stresujące lub traumatyczne wydarzenie, np. utrata pracy, trudności w spłacie długów, rozłam rodziny (zazwyczaj rozwód). Tym samym, uznaje się, że aby alkoholik zechciał wprowadzić zmiany, musi sięgnąć przysłowiowego „dna”, od którego musi się odbić. Istotną funkcję pełni tutaj lęk i desperacja, które stanowią punkt zwrotny w piciu. Również czas jest dość istotny. Przyjmuje się, że im szybciej dana osoba zacznie odczuwać wszelkiego rodzaju dyskomfort związany z konsekwencjami picia alkoholu, tym szybciej zaczną tworzyć się pewne szczeliny w jego indywidualnym systemie zakłamania. Prawda jest taka, że pod wpływem alkoholizmu, osoba uzależniona przestaje odczuwać większość emocji, ma trudności w okazywaniu i rozumieniu uczuć, koncentruje się jedynie na pozyskiwaniu kolejnych dawek napojów psychoaktywnych. Z tego powodu jedynie bolesne i bardzo kosztowne konsekwencje są w stanie rozbudzić motywację do sięgnięcia po pomoc w celu dokonania trwałych zmian we własnym życiu.
Krok 1. Zmiana postrzegania własnego życia
Podstawowym krokiem na drodze do trzeźwości jest przeprowadzenie konfrontacji z własnym nałogiem, o czym nieco więcej wspomniane było we wstępie. Zwykle alkoholik w takiej sytuacji odczuwa porażkę, bezsilność, lęk, frustrację i zagubienie.
Krok 2. Rozpoczęcie abstynencji
Krok drugi to rozpoczęcie abstynencji. Zwykle na początku wymusza się trzeźwość, jednak za pomocą specjalistycznej pomocy ze strony terapeutów i lekarzy alkoholik przechodzi w fazę stabilizacji. Ważne jest tutaj to, aby osoba uzależniona uświadomiła sobie i zaakceptowała fakt, iż jest chora. Bez takiego nastawienia proces zdrowienia się wydłuży, a w konsekwencji stanie się jedynie pozorny, przez co nietrwały i nieefektywny.
Krok 3. Chęć zmian w życiu
Krok nr 3 to chęć przeprowadzenia i osiągnięcia zmian w życiu. Fundamentem sukcesu w prowadzeniu procesu zdrowienia jest samoświadomość, a także zaangażowanie osoby uzależnionej. Mówi się, że alkoholik w pewnym momencie musi przestać „walczyć”, a w końcu zacząć zdrowieć. Walka rozumiana jest tutaj jako:
- Zaniechania patologicznego zaprzeczania faktom,
- Zdjęcie pancerza zakłamania,
- Przyznanie się do swojego uzależnienia, skłonności i ogólnie problemu alkoholowego,
- Zaakceptowanie alkoholizmu jako jednostki chorobowej.
Jedynie pełna akceptacja własnej sytuacji umożliwia osiągnięcie ulgi i ukojenia, ma także zdolność do wyciszenia negatywnych emocji. Samo zaprzestanie picia jest bardzo ważne, jednak kluczem jest jego trwałe utrzymanie. Tym samym trzeźwienie i abstynencja powinny być traktowane jako styl życia, który obejmuje uwolnienie się od niezdrowych (alkoholowych) schematów myślenia, uczuć i ogólnej aktywności. Warto zwrócić jeszcze uwagę na korzyści, jakie wynikają z utrzymania trzeźwego obrazu rzeczywistości w relacji z sobą samym, a także innymi ludźmi i otoczeniem. Rezygnacja z alkoholu musi być decyzją podjętą samodzielnie, dobrowolnie i w pełnej świadomości swojej sytuacji. Tym samym trwałe prospołeczne zachowania utrzymają się jedynie wtedy, kiedy stale będą podtrzymywane nowe (zdrowe) przekonania.
Krok 4. Motywacja do zmian
Krokiem czwartym jest motywacja do zmian. Stanowi ona jeden z elementów diagnozy, która obejmuje takie komponenty, jak:
- Poziom wiedzy alkoholika odnośnie jego własnego problemu,
- Skalę nacisku i cierpienia,
- Stopień poczucia wolnego wyboru,
- Poziom motywacji do zmian.
Podczas procesu zdrowienia osoby uzależnionej, motywację postrzega się jako początek zmian. Powinna ona być dynamiczna, mieć możliwość jej modyfikacji, a także być podatna na ukształtowanie pod wpływem współpracy na linii Pacjent-terapeuta.
Teoretyczny Model Zmian – sześć faz procesu trzeźwienia
Można wyróżnić szczęść faz procesu trzeźwienia, do których zalicza się:
- Fazę pierwszą – przedkontemplacyjną – zwaną inaczej fazą zagubienia i chaosu. Jest ona efektem niewiedzy, braku świadomości, zaprzeczania niepowodzeniom, niedostrzegania wszelkich problemów i symptomów, a także brakiem przeświadczenia o konieczności wprowadzenia zmian i lokowania źródeł problemu poza samym sobą.
- Fazę drugą – kontemplacyjną – jest to faza, gdzie pojawia się rozważanie możliwości wprowadzenia zmian, refleksji, pierwsze próby łączenia przyczyn i skutków, a także dostrzeżenie braku kontroli w swoim zachowaniu i w myślach. Faza druga jest zwykle momentem kiedy alkoholik podejmuje pierwsze próby wprowadzenia zmian, przy czym nie jest on jednak jeszcze w stu procentach na to gotowy, przez co niniejszy etap może skutkować cofnięciem się do poprzedniej fazy lub umożliwić wejście na kolejny etap.
- Fazę trzecią – przygotowanie do zmian – jest to moment umocnienia przekonania o konieczności wprowadzenia zmian. Zwykle na tym etapie określane są cele, priorytety, a także możliwości ich realizacji.
- Fazę czwartą – faktyczne działanie – jest to okres wprowadzenia zmian w strefie pełnienia ról, a także sposobów radzenia sobie z uczuciami i emocjami. Faza ta tożsama jest z modyfikacją dotychczasowego stylu życia.
- Fazę piątą – podtrzymywanie – etap ten obejmuje działania podejmowane ze względu na utrwalenie zmian, powtarzanie nowych czynności, a także sposobów funkcjonowania, transmitując je na formę stałych nawyków.
- Fazę szóstą – trwałą, stabilną zmianę – zwykle w momencie kiedy Pacjent osiąga stałe zmiany, przechodzi on przez tak zwane „koło zmian”. Zwykle ma to miejsce od 3 do 7 razy, co średnio zajmuje około dwóch lat.
Podsumowując, uzależnienie alkoholowe stanowi jednostkę chorobową, zaburzającą prawidłowe funkcjonowanie takiej osoby na wszystkich sferach jej aktywności. Mimo, iż proces trzeźwienia i odzyskiwania zdrowia jest trudny, długi i niejednokrotnie bolesny, alkoholizm jest zaburzeniem, z którym można podjąć skuteczną walkę. Należy pamiętać, że sukces terapeutyczny w największym stopniu zależny jest od nas samych. Czas uzależnienia nie jest więc najbardziej istotny, można pić przez 5 lat, a nawet i 25 – jeżeli szczerze dąży się do zmian, osoba uzależniona jest w stanie na nowo normalnie żyć.
